Dit bericht heet ‘Moeder Natuur’. Het is een kort verhaal in het dialect over ene Enneke, nauw verwant met Stökkum en over vriendelijke en hartelijke mensen, woar altied gezörg wöd veur een taatje bi’-j de koffie, d’r wöd aover van alles gepröt en völ gelachen.
Aan de voet van de heuvels van `t prachtige Montferland lig `t plaetske Stökkum, waor tussen de struuken en dennnenbuskes, `t huuske van Enneke te vinden is, Enneke is nauw verwant met Stökkum, iedereen kent heur, en kent heur achtergronden heur zusters kwamen d`r ook vandaan en waor ze nog een hele sterke band met hed, en nog geregeld bi-j heur op bezuuk kwamen. Vriendelijke en hartelijke mensen, woar altied gezörg wöd veur een taatje bi`-j de koffie, en een snepske in `t tasje, D`r wöd aover van alles gepröt en völ gelachen, ze hebben alle hun man zaliger aoverlèèfd. Oorlog en ziektes, as trieste achtergronden. Enneke woont samen met hun nog enige bruur, den de oorlog aover lèèfd hed, umdat ze um vestop hadden, vestop; um dat hun moeder zaliger maor èèn zeun had, den heur meer lief was dan heur zelf, maor ook umdat deze man totaal geen oorlog in zich had. Gepasioneerd deur alles wat gruujd en bluujd, den kan nog geen vlieg kappot slaon loat staon met een geweer op mensen jacht, wist men. Daor wazzen de menigen aover vedeeld, wat veur de een telt, telt ook veur de ander vonden anderen weer. Och met de stille jaoren daornao kon è zich soms in `t darp laoten zien, maor van harte was `t niet. In zien huuske met zien zuster vuulde hi-j zich tamelijk op zien gemak, en dei-j in, en rond `t huus wat e veur heur kon doen. Ze hadden zo langzamerhand maling aan de meningen van anderen gekregen en waren van mening ook niet um de oorlog gevraogd te hebben, èven goed vonden ze dat ze ook genoeg narigheid hadden gehad en genoeg hadden ingeleverd.
Ze hadden de vrei- e weer kunnen vinden. De rust en de natuur as een dank baore uut gestöken hand kunne accepteren. In `t veujaor at et mooi weer wed en de dagen wat lengde koj aan vuule kommen dat de zusters in aantocht waren de èèn uut de ene hoek en de andere uut een andere hoek van de umgeving.Nnow zörg moar daj de boel op tied aan de kant heb, want `t veur gevuul had `t bi-j nao altied bi-j t rechter end. Enneke hing de was an de draot, de vloer gevègd, de kökken an de kant, ze was een net wiefke . Noa de middag genoot as gin ander Enneke van t benkske bi,j de achterdeur waor t zunneke um de hoek kwam um die tiet. Ze luusterde nao de stilte met al zien geluuden van t geritsel van t blad t gezoem van de bi,jen. De hond, een grote boeren fox, as naam´´ fox´´ nam ook effen een onderbreking van zien drukke bestaon um t erf vri,j te hollen van moezen en knienen. En jao wel heur ze heurde t knerpen van de fietse banden in de verte , met vlaog een dikke hommel naor heur toe, en belande tussen heur krullen, ze wachtte effen tot t dierke weer weg vlaog , moar dat de e niet, dus liet Enneke um maor zitten en nam um met noar binnen um de koffie alvast te zetten. Ze bleef steil recht op lopen um t dierke een verblijfs vergunning te geven en t bleef lekkere zitten tussen de krullen. Heur angekommen zuster kek vremd op van heur holding, bedacht geschrokken, ze zol toch waarachtig niet an t wiemissen goan, Enneke wees op heur heufd woar de hommel zat, sst, mien huus hommel. Effen later kwam ook heur andere zuster en was net zo vebaas van t gedrag van Enneke.
Enneke legde t maor effen uut, ”den denk dat e op een bloemkool zit zei ze”. waorbi-j hun bruur net kwam aanlopen van `t land, en met grote ogen aangekekken wed deur zien zusters die zich afvroegen; ”is ze an `t wiemisse ?” buj gek, ech wat veur” ze hed elke keer wat anders , en dan d,r bi-j t is vuurjaor, dan zut Enneke ze allemaol vliegen, at de veugeltjes t niet zun ,dan zun t wel de vlinders, of de bi-jen kiek maor uut daj nórges op trap. Zo hed ze toch altied wel gedaon. ” maor zó arg” prevelden ze nog wat na.
De zommer kwam en `t buuten zitten was een dagelijks gebeuren . Alles werd buuten gedoan van eerrpels schellen, gruunte wassen, Enneke lèèfde buuten met de wereld tuin um zich hen, frisse loch opperde ze altied , frisse loch. Zo had ze zich van alle gemak veurzien en binnen bereik gemaak, umdat de afwas ook buuten gedaon wier, hing Enneke de neudige lèpels en vörken aan de takken in de stroeken veur ‘t raam. De venster bank van ‘t kókken raam was ‘t deur geef loek naor ‘t tófeltje buuten. Bi-j de pomp wier gewassen en gesopt. Heur bruur had nao een dag op zien manier bezig te zun gewes, ‘ t zich binnen aangenaam gemaak met sigaar of piep in de rookstoel weg zinkend in de zalige rus van de aovend.
At de aovenden kötter wieren, de wind zich ging drei-en naor de kolde hoek, ging de pot kachel an, dan haalde Enneke de grote iezere kökpot veur de dag en de eerste tuut ging in de pot en wed tuuten soep. Van alles wat aan gruunte veur handen was ging d`r in en um `t wat aan te dikken ook een paar earpels. En Enneke mos van wège de kelte in `t`deuregat blieven zitten met een dikke umslag doek. Ze breide veur de aankommende winterdag, ze kökte en bröjde , soepen trekken, van aardige boeren uut de umgeving die nao de slacht hun ook nog wel wat gunde. Van varkes statten en oren en peut d`r wed soep van gekök. Smalt en wosten nat `t gin alle moal in de grote giet iezer pan. At `t ging vriezen mös de deur wel dich `t holt gin d`randers völ te gauw deur, moar `t sloap kamer raam mos los bieven frisse loch, ”das gezond dan kroep moar wat wieter onder de dèkes”. Heur bruur was wel wat gewend, dat wil zeggen dat d`r geen pröt aan was um tegen heur in te goan, hi-j nam `t genoegen. Bi-j extreme kelte en vriezen trok hi-j zien pet aover de oren, dei-jzien Grolsche wanten aan met extra sökken en stapte zo `t bed in um smarges nog en bitje warm wakker te wodden. ” Das de natuur daor blief i`j gezond bi-j” vond Enneke. Enneke genoot van de winter stilte , de intense rust van een pas gesneeuwde witte dèken . Ze liep Smarge`s met `t lich wodden noar buuten um te luusteren en te kieken naor de winter sterren hemel. ‘ T nam heur met noar een zörgeloze tevrei-jen heid en rustig wachend op `t veur jaor van ni-j lèven.
Liesbeth Bolk